9-12 Yaş Özellikleri ve Ergenliğe Geçiş
Güncelleme tarihi: 30 Ara 2020
Bu yaşlarda erken gelişen kız ve erkek çocuklar, ergenlik çağı gelişim özelliklerini göstermeye başlarlar. Bu, onlarda çok çeşitli fiziksel ve hormonal değişikliğe yol açabilir. Dış görünüşlerine önem vermeye başlarlar. Ayna karşısında geçirilen zamanlar artar, özellikle saçlara ekstra önem verilir. Kişisel temizlik, giysiler daha sonraları önem kazanır.
Bu dönemde çocukların kendilerini nelerin beklediğini bilmelerinde yarar vardır. Anne-baba çok detaya kaçmadan, çocuklarına bunların doğal gelişimin bir parçası olduğunu anlatmaya başlamalıdır. Boy, kilo gibi fiziksel unsurlar önem kazanır ve bunlarla ilgili kaygılar yaşanabilir. Bu yaş çocuklarının davranışlarının, değerlerinin oluşmasında arkadaşları çok önem kazanmaya başlar. Bir gruba ait olma bilinci oluşmaya başlar ve ait olduğu grupta tercih edilen biri olma arzusu önem kazanır. Grup normları daha fazla önemli ve katıdır. Grup kurallarına uymadığı koşulda dışlanma tehlikesiyle yüz yüze gelebilir ve bu onu çok kaygılandırır. Arkadaşlarına daha fazla anlam yükler ve onları kaybetmekten daha fazla korkar. Yaşıtlarının çok önem kazanması, ortama göre çocuk suçluluğunun kolayca ortaya çıkmasına da bir neden oluşturabilir. Çocuk, olumlu özelliklere sahip yaşıtlarından oluşan bir grubun üyesiyse arkadaşlarından olumlu yönde; aksine olumsuz olarak nitelenebilecek özelliklere sahip bireylerden oluşan bir grubun içindeyse arkadaşlarından olumsuz yönde etkilenebilir. En iyi destek, sevgidir. Sevginizi davranışlarınızla destekleyip sunarsanız, çocuğunuza sizden uzaklaşmadan arkadaşlarına yönelmesi için fırsat tanımış olursunuz.
Ders ve belli yeteneklerde cinsiyet farkları görülmeye başlar. Kızlar okuma, yazma ve
genelde sözel yeteneklerde; erkekler ise şekil-uzay ilişkileri ve mekanik yeteneklerde daha başarılı olurlar. Bu dönemde erkek çocuklarda yoğun bir araba kullanma merakı gözlenebilir. İlgilerinin desteklenmesi çok önemlidir. Ancak çok çeşitli uyarıcılarla hem ilgi alanları çeşitlenebilir hem de becerileri geliştirilebilir. Bu nedenle kız ya da erkek çocuk ayrımı yapmaksızın karakterlerine uygun eşit olanakları sunmak ve kendi seçimlerini kullanma hakkı tanımak yararlı olabilir.
Anne/Babalar Bu Süreçte Neler Yapabilirler?
• Çocuğunun olumsuz davranışları karşısında aşırı tepki vermekten kaçınmalı, yani
çocuğun göstermiş olduğu tutarsız davranışlar karşısında soğukkanlılığını
kaybetmemeli. Çocuğun uyumsuz davranışları yine onunla karşılıklı iletişim kurarak,
konuşarak çözümlenmeye çalışılmalı. (Bu noktada iletişim becerileri konusunda anne
babanın kendini gözden geçirmesi önemlidir.)
• Çocuğun bu dönemde ilk defa yaşadığı duygulara alışmasına ve kendi yolunu
bulmasına fırsat vermeli,
• Çocuğun “büyüyor” olduğunu fark etmeli. Ailelerde görülen temel sorun küçük
çocuklarının büyüdüğünü kabul etmemeleridir. Çocuğunuz büyümektedir. Çocuk,
süslenmeye ve giyinmeye büyük özen göstermeye başlar, ayna karşısında geçirdiği
zaman artar, özellikle saçlarına özel önem verir. Bu konuda çocuğu serbest bırakmalı.
• Denetlenme, kontrol edilme, yönetilme, bu yaş döneminde isyan yaşatabilecek
duyguların başında gelir. Bu nedenle iletişimde bu özellikler mutlaka dikkate
alınmalıdır.
• Çocuğun düzenli uyku uyuması takip edilmeli,
• Sanatsal ve sportif faaliyetlerden yapabildikleri teşvik edilmeli,
• Hobilerini gerçekleştirebilmesi için yol gösterilmelidir.
• Çocuğun arkadaşlarını doğrudan eleştirmemeli ve arkadaşlık ilişkilerini dolaylı olarak takip etmeli. Çünkü çocuğunuzun davranışlarının-değerlerinin oluşmasında arkadaşları çok önem kazanmaya başlamıştır .
Dikkat edilmesi gereken bir diğer konu da çocuklarla iyi bir iletişim içinde olmak. Konuşmakla birlikte dinlemeyi de bilmek gerekiyor. Anne-baba çocuklarla iyi bir iletişim içinde olursa, onlara model olabilirler. İyi bir dinleyici olmak aranızda yaşanabilecek olası bir problemi önemli ölçüde engeller. Konuşma diliniz suçlayıcı değil, daha çok duyguları açıklayıcı olsun. “Ben” dili ile konuşun. Beden diliniz ise hepsinden daha önemlidir. Konuşurken bedeniniz çocuğunuza dönük olarak ve göz teması kurarak konuşun. Beden dili, ses tonu ve sözcüklerin iletişimdeki yeri çok önemli olup, etkili iletişim için sorunsuz zamanı seçin.